Eerder kon je lezen over het vormgeven van onze omgeving aan een veranderend klimaat: de noodzaak van aanpassing. Het aanpassen van onze landschappen en infrastructuur is niet alleen noodzakelijk, maar biedt ook kansen om veerkrachtige en duurzame gemeenschappen te creëren die de uitdagingen van een steeds veranderend klimaat kunnen weerstaan.

We hebben het ook gehad over de drang van drinkwaterbesparing: dorst naar verandering, waarin we zowel naar gedragsverandering als naar technische oplossingen hebben gekeken om drinkwatervoorziening toekomstbestendig te maken.

Hoe regenwater onze toekomst bepaalt

In deze blog gaan we kijken naar het bergen, vertragen en infiltreren van hemelwater. We verkennen lokale oplossingen die niet alleen wateroverlast tegengaan, maar ook waardevolle waterbronnen creëren voor de toekomst. Van innovatieve ondergrondse bergingsmethoden tot slimme technologieën voor waterretentie op daken, we kijken naar de meest effectieve manieren om water vast te houden en her te gebruiken.

Drinkwatertekort

Drinkwaterbedrijven staan onder toenemende druk door zowel een dreigend tekort aan drinkwater als de vervuiling van grondwater. Ondanks de overvloed aan regenwater wordt dit vaak niet effectief benut door de stedelijke inrichting, die gericht is op snelle afvoer van water. Hierdoor gaat waardevol regenwater verloren. Regenwater kan goed worden ingezet voor niet-drinkbare toepassingen, zoals het spoelen van toiletten en het onderhouden van stedelijk groen. Dit zou kunnen leiden tot een aanzienlijke besparing van drinkwater.

Waterbeheer in het stedelijk gebied

Lokaal waterbeheer speelt een cruciale rol in het stedelijk gebied. Daar waar het regenwater valt, kan het opgevangen worden en opnieuw gebruikt worden. Dit helpt wateroverlast te verminderen, verlicht de druk op rioolstelsels en creëert mogelijkheden voor hergebruik van regenwater. In stedelijke gebieden met veel verharding en beperkte natuurlijke waterafvoer zijn innovatieve wateroplossingen noodzakelijk. Het afkoppelen van hemelwaterafvoeren van het riool is een veelgebruikte oplossing. Dit voorkomt overbelasting van het rioolstelsel tijdens zware regenval en maakt het mogelijk om regenwater lokaal te bergen en opnieuw te gebruiken.

Een goed voorbeeld van deze aanpak is te zien in het project dat wij hebben gerealiseerd in het centrumgebied van Alphen aan den Rijn. Hierbij hebben we niet alleen het regenwater effectief afgekoppeld van het riool, maar ook groene zones gecreëerd die helpen bij de infiltratie en berging van regenwater. Dit project draagt bij aan de klimaatadaptieve doelstellingen van de gemeente en zorgt voor een duurzame, toekomstbestendige stedelijke omgeving meer lezen. Deze aanpak is ook één van de onderwerpen die op 5 november wordt besproken tijdens de kennisbijeenkomst “Elke druppel omkeren”, waar we samen met experts ingaan op innovaties in waterbeheer en stedelijke vergroening. Meer informatie.

Deze aanpak sluit aan bij de bredere ambitie van klimaatadaptatie, waarbij steden zich moeten voorbereiden op extremere weersomstandigheden, zoals hevige neerslag en langere droogteperioden.

Waterberging boven én onder de grond

Er zijn verschillende manieren om regenwater op locatie te bergen, zowel ondergronds als bovengronds.

Onder het maaiveld zijn er verschillende technieken om regenwater op te slaan. Een veelgebruikte methode is het plaatsen van hemelwatertanks van beton of kunststof. Constructief is het mogelijk een berging te integreren in het gebouw. Een andere ondergrondse oplossing is wateropslag in diepere lagen van de bodem, waarbij het water gefaseerd in de ondergrond infiltreert en bij watervraag opgepompt kan worden. Bij alle ondergrondse systemen is het mogelijk regenwater te bergen voor hergebruik, bijvoorbeeld voor irrigatie of toiletspoeling. Overtollig water kan worden geïnfiltreerd of vertraagd worden afgevoerd.

Bovengronds zijn er ook effectieve methoden om regenwater te bergen, zoals regenwaterbassins, retentievijvers, en groene infrastructuur zoals wadi’s. Deze systemen vangen regenwater op en laten het geleidelijk infiltreren in de bodem of gebruiken het water voor stedelijke beplantingen. Deze oplossingen zijn vaak in combinatie met groen, denk aan een begroeide wadi of een retentievijver vol leven. Deze systemen zijn niet alleen functioneel als het gaat om waterberging maar dragen daarnaast ook bij aan de esthetiek en het klimaatadaptieve karakter van de stad.

Water opvangen op het dak

Een specifieke bovengrondse oplossing is het gebruik van retentiedaken of groendaken. Retentiedaken zijn uitgerust met waterretentieboxen, die in eerste instantie de piekbelasting van het riool te verminderen door water te bergen en wanneer nodig vertraagd af te voeren. Het geborgen water kan gebruikt worden voor de beplanting op het dak, tot dat de berging nodig is voor het opvangen voor een nieuwe bui. Dit zorgt voor minder wateroverlast en een efficiënter gebruik van regenwater.

Een goed voorbeeld hiervan is het gebouw van Aeres in Almere. Om het vele groen op het dak en aan de gevels van water te kunnen voorzien is er zowel onder de grond (28.000 liter) als op het dak (56.000 liter) een waterberging geïnstalleerd. Al het regenwater wordt in deze bergingen opgevangen en via slimme datagestuurde en webbased systemen naar de beplanting gestuurd.

Infiltratie

Het proces van infiltratie, waarbij water in de bodem zakt en lokaal beschikbaar blijft via het grondwater, is essentieel voor duurzaam waterbeheer. Infiltratie bevordert het aanvullen van grondwater en draagt bij aan de lokale waterbalans. Ontstening, het verminderen van verharding in steden, speelt hierin een belangrijke rol. Door meer ruimte te creëren voor groen en waterdoorlatende oppervlakken, wordt de infiltratie verbeterd, wat vooral van belang is in oude binnensteden om de grondwaterniveaus op peil te houden en paalrot te voorkomen.

Slimme technologieën voor waterbeheer

Technologische innovaties worden steeds belangrijker in het verbeteren van lokaal waterbeheer. Een van de meest vooruitstrevende oplossingen is het Smart-Flow-Control® systeem. Dit systeem monitort en reguleert weerdatagestuurd de waterretentie in real-time. Het kan de waterafgifte van daken dynamisch aanpassen aan de weersomstandigheden, waardoor de druk op het rioolstelsel tijdens zware regenbuien wordt verminderd en water efficiënter kan worden benut tijdens droogteperiodes. Dankzij deze slimme technologieën kunnen steden niet alleen beter omgaan met extreme neerslag, maar ook hun watervoorraden efficiënter beheren, waardoor ze klimaatbestendiger en duurzamer worden.

Een voorbeeld van deze technologie in de praktijk is te zien op het onderwijsdak van Yuverta in Houten, waar wij het Smart-Flow-Control® systeem hebben geïnstalleerd. Dit innovatieve systeem zorgt ervoor dat het dak bijdraagt aan efficiënte waterretentie en -beheer op basis van realtime weerdetails, wat een belangrijke stap is in de verduurzaming van stedelijke gebieden. Meer lezen.

Hoogbouw en waterberging

In dichtbevolkte stedelijke gebieden speelt hoogbouw een steeds belangrijkere rol in waterbeheer. Gebouwen kunnen worden ontworpen met geïntegreerde waterbergingssystemen, zoals ondergrondse tanks of speciale waterbergingen op daken. De grote oppervlakte van een gebouw biedt veel potentieel voor het opvangen en hergebruiken van regenwater. Naast het vasthouden van water kunnen deze gebouwen bijdragen aan de circulaire watercyclus door het water ter plekke te gebruiken voor irrigatie, toiletten, of andere toepassingen.

Een opvallende trend binnen duurzaam bouwen is de ontwikkeling van levende gebouwen. Dit zijn gebouwen waarin groen en waterbeheer geïntegreerd zijn in het ontwerp. Deze gebouwen vangen regenwater op, bergen het en gebruiken het vervolgens voor de beplantingen op of rond het gebouw. Op deze manier ontstaat er een circulair systeem waarin water meerdere functies vervult. Naast het vergroenen van de stedelijke omgeving dragen levende gebouwen bij aan klimaatadaptatie en verbeteren ze het stedelijke leefklimaat. Het hergebruik van opgevangen hemelwater en gezuiverd grijs water voor niet-drinkbare toepassingen, zoals het doorspoelen van toiletten, vermindert de druk op drinkwaterbronnen en maakt deel uit van een bredere watercirculaire strategie.

Voordelen van lokaal waterbeheer

De voordelen van lokaal regenwaterbeheer zijn talrijk. Allereerst helpt het bij het verminderen van wateroverlast in stedelijke gebieden, doordat regenwater direct op locatie wordt opgevangen en afgevoerd in plaats van het riool te overbelasten. Daarnaast maakt het regenwater beschikbaar voor hergebruik, wat vooral tijdens droge periodes nuttig kan zijn voor irrigatie of andere toepassingen.

Door regenwater te bergen waar het valt, kan de stedelijke omgeving veerkrachtiger worden gemaakt tegen klimaatveranderingen. Daarnaast bieden groene wateroplossingen, zoals groendaken en wadi’s, extra voordelen op het gebied van biodiversiteit, luchtkwaliteit, en het verbeteren van de leefbaarheid van de stad.

Groene, duurzame en gezonde leefomgeving voor de toekomst

Lokaal waterbeheer is een veelzijdige benadering die steden helpt om beter om te gaan met zowel regenval als droogte, en tegelijkertijd bijdraagt aan een groenere, gezondere en duurzamere leefomgeving.

Laten we ontdekken hoe we met deze aanpak niet alleen de impact van extreme neerslag kunnen beperken of tekorten kunnen overbruggen, maar ook steden kunnen transformeren tot veerkrachtige, waterbewuste omgevingen.

Kennissessie: Elke druppel omkeren

Tijdens de kennissessie op dinsdag 5 november 2024 gaan we met elkaar in gesprek hierover. We laten je zien hoe we op het gebouw van Yuverta bezig zijn slimme innovaties rondom waterbeheer, we gaan in gesprek over waterbeheer voor overheden en natuurlijk is er ruimte om elkaar te ontmoeten tijdens het diner. Ben jij er bij? Meer informatie of aanmelden

 

Feiko-Jan Zuidema Technisch Adviseur Watercirculariteit